جمهوری اسلامی ایران

أبن المرجعية · 04:47 AM

پرچم

نشان ملی ایران

ایران
ایران کشوری در جنوب غربی آسیا در منطقهٔ مشهور به خاورمیانه است. نام رسمی آن جمهوری اسلامی ایران، پایتخت آن تهران است و هفتاد میلیون جمعیت دارد.

در شمال با ارمنستان ، آذربایجان و ترکمنستان، از شرق با افغانستان و پاکستان ، در غرب با ترکیه و عراق مرز زمینی و همچنین دارای مرز دریایی در شمال با دریای خزر و در جنوب با خلیج فارس و دریای عمان است ، که دو منطقه اولی از مناطق مهم تولید نفت و گاز در جهان هستند.

نظام سیاسی ایران براساس قانون اساسی مصوب ۱۹۷۹ (میلادی) (۱۳۵۸ ه.ش/بازنگری ۱۳۶۸ ه.ش) پایه ریزی شده ، بالاترین مقام رسمی ایران ولایت فقیه است که در حال حاضر در اختیار آیت الله سید علی خامنه‌ای است. اسلام دین رسمی، تشیع مذهب رسمی و فارسی زبان رسمی ایران است.

ایران به عنوان یک سرزمین و یک ملت دارای تاریخی کهن (حداقل هفت هزار سال) است و یکی از تاریخی‌ترین کشورهای جهان به شمار می‌رود.

ایران به واسطه قرار گرفتن در منطقه مرکزی اوراسیا دارای موقعیتی ژئواسترتژیک است. این کشور از اعضای مؤسس سازمان ملل متحد، گروه نم، سازمان کنفرانس اسلامی ، اوپک و سازمان اکو است ، ایران یک قدرت منطقه‌ای در جنوب غربی آسیا است و جایگاه مهمی را در اقتصاد جهانی به واسطه در اختیار داشتن صنعت نفت، صنعت پتروشیمی و گاز طبیعی به خود اختصاص داده‌است.[۱]

واژه*ی ایران در فارسی باستان(airya)ودر فارسی ‌میانه به شکل «اران»(erān) بوده، و برگرفته از شکل‌ قدیمی «airya nama» و به معنای "سرزمین مزدمان اصیل" است.

واژه*ی «آریا» در زبان‌های اوستایی، فارسی باستان و سنسکریت به ترتیب به شکل‌های «اَیریه»(airya)،«اَریه»(āriya)،«آریه»(arya) به کار رفته است. و نیز در زبان سنسکریت «اریه»(ariya) به معنی سَروَر و مهتر و «آریکه»(aryaka) به معنی مَردِ شایسته‌ی بزرگداشت و حرمت است و آریایی به‌زبان اوستایی «ائیرین»(airyana) و به‌زبان پهلوی و فارسی دری «ایر» خوانده می‌شود و ایرج به‌زبان آریایی «airya» است. ایر در واژه به‌معنی «آزاده» و جمع آن «ایران» به‌معنی «آزادگان» است.

نام ایران
نام ایران در لغت به معنی «سرزمین آریاییان» است و مدت ها قبل از اسلام نیز نام محلی آن نیز ایران، اران، یا ایرانشهر بود.[۲]، البته از 600 سال پیش از میلاد تا ۱۹۳۵ در عرصه بین‌المللی با نام پرشیا شناخته می‌شد[1] که در سال ۱۹۳۵ با درخواست رسمی رضاشاه پهلوی همان نام بومی کشور (ایران) در عرصه بین الملل هم مورد کاربرد قرار گرفت. نام "پرشیا" همچنان در زبان های اروپایی به دلیل سابقه تاریخی - فرهنگی اش مصطلح است اما در اخبار سیاسی بیشتر از نام ایران استفاده می شود. بیشتر نمایشگاه های بزرگ فرهنگی- هنری ایران که در سال های اخیر در اروپا برگزار شده مانند "هفت هزار سال هنر ایران" و "امپراتوری فراموش شده" نام "پرشیا" را در عنوان خود داشته اند.

جغرافیا
ایران در شرق با افغانستان و پاکستان؛ در شمال شرقی با ترکمنستان، در بخش میانی شمال با دریای خزر، در شمال غربی با جمهوری آذربایجان و ارمنستان؛ درغرب با ترکیه و عراق؛ و سرانجام در جنوب با آب های خلیج فارس و دریای عمان همسایه‌است.

از دید طبیعی ایران از شمال به رود اترک، دریای خزر و رود ارس، از مشرق به کوه‌های هندوکش و کوه های غربی دره سند، از مغرب به دامنه‌های غربی کوه های زاگرس و حوضه آبریز اروندرود و از جنوب به خلیج فارس و دریای عمان محدود است. مساحت آن ۱٬۶۴۸٬۱۹۵ کیلو متر مربع و جمعیت آن برپایه برآورد سال ۱۳۸5 ه. خ. 70 میلیون تن بوده‌است. بیش از نیمی از ایران کویری و نیمه کویری است. حدود یک سوم ایران نیز کوهستانی است و بخش کوچکی از ایران (شامل جلگهٔ جنوب دریای خزر و جلگهٔ خوزستان) نیز از جلگه‌های حاصلخیز تشکیل شده‌است. مرتفع ترین کوه ایران نیز دماوند می‌باشد.

ستان ها
در سال ۱۳۱۶ ه. خ. ایران به ده استان تقسیم شد. به مرور زمان با ایجاد استان‌های جدید، تعداد استان‌های ایران افزایش یافت. برای مدت‌های مدیدی از بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، ایران دارای ۲۴ استان بود. در سال ۱۳۷۲ استان اردبیل از استان آذربایجان شرقی جدا شده و استانی مستقل گشت. همچنین استان قم در سال ۱۳۷۴ از استان تهران و استان قزوین در سال ۱۳۷۵ از استان تهران جدا شدند. در سال ۱۳۸۳، استان خراسان به سه استان: خراسان جنوبی، خراسان شمالی و خراسان رضوی تقسیم شد. به این ترتیب در حال حاضر ایران از ۳۰ استان تشکیل شده‌است.

مردم ایران
پیشینهٔ تاریخی کشور ایران را در اسطوره‌های کهن ایرانی به آغاز تاریخ می‌رسانند ولی آغاز تاریخ سیاسی آن از آغاز شاهنشاهی ایران در زمان ماد است.البته این شاهنشاهی ها مربوط به اقوام آریایی ایران است وگرنه پیش از آنه ایلام، جیرفت و ... نیز بوده است.

ایران امروزه از اقوام زیادی از جمله :مازنی، گیلک، تالش، آذری، کرد، ترکمن، عرب، بختیاری ، لر، لک ، آشوری، کلدانی، مندایی، تات، گرجی، بلوچ، سيستانی، ارمنی، یهودی ، دیلمی تشکیل شده‌است.[۳] . در ایران در حدود ۲۰ زبان و ۱۱۰ گویش زبانی رواج دارد و بزرگ‌ترین گروه های زبانی ایران را فارسی، ترکی آذری، کردی، ترکمنی، گیلکی و مازندرانی، تالشی، لری، بختیاری ،عربی، بلوچی، لکی، دیلمی، تاتی، ارمنی، آشوری، مندایی، گرجی، عبری، کلدانی و غیره تشکیل می‌دهند. زبان رسمی اداری ایران فارسی است. فارسی یکی از زبان های شاخه هند و اروپایی است. براساس اصل پانزدهم قانون اساسی کتب درسی باید با این زبان و خط باشد ولی استفاده از زبان های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‏های گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس، در کنار زبان فارسی آزاد است.

همچنین برخی از آیین‌های دیگر در برخی دوران رواجی اندک یافته‌اند نظیر دین مزدک، مانی و مسیحیت قبل از اسلام .

دین
در پانصد سال اخیر، به‌ویژه بعد از تشکیل دولت صفویان همواره تشیع مذهب رسمی ایران بوده‌است و در حال حاضر از جمعیت ایران، ۸۹٪ شیعه، ۹٪ سنی و ۲٪ زرتشتی، یهودی، مسیحی، مندایی و پیروان سایر ادیان هستند.[۴] در اصل ۱۲ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اسلام و مذهب جعفری اثنی عشری دین رسمی است و سایر مذاهب اسلامی نیز قانونی است و دارای احترام کامل می‌باشند. برای مثال چنانچه در منطقه‌ای اکثریت سنی باشند، مقررات محلی بر اساس مذهب آنها خواهد بود.[نیاز به ذکر منبع] همچنین در اصل ۱۳ قانون اساسی، ایرانیان مسیحی، یهودی و زرتشتی به عنوان اقلیت مذهبی پذیرفته شده‌اند و می‌توانند در حدود قانون بر اساس دین خود عمل نمایند.

سیاست
حکومت ایران جمهوری اسلامی است. قوه مقننه در دست مجلس شورای اسلامی است. مذهب رسمی ایران شیعه اثنی‌عشری و طبق اصل ۱۳ قانون اساسی از پیروان ادیان دیگر تنها مسیحیان ایران، زرتشتیان ایران و یهودیان ایران در حدود قانون در انجام مراسم دینی خود آزادند و البته پیروان هیچیک از ادیان دیگر در تبلیغ دین خود آزاد نیستند. پیروان هر یک از این سه دین در مجلس شورای اسلامی دارای نماینده هستند. فارسی، زبان رسمی اداری ایران است.

معادن
معادن مهم ایران عبارتست از: نفت و گاز. ایران، دومین ذخایر نفتی جهان، یازده در صد ذخایر ثابت شده نفتی زمین معادل ۱۳۰ میلیارد بشکه، و نیز دومین ذخایر گازی جهان، هجده در صد ذخایر ثابت شده گاز زمین، معادل ۲۶ تریلیون متر مکعب را در اختیار خود دارد. مهم‌ترین منطقه‌های نفتی این کشور مسجد سلیمان، هفتگل، گچساران، آغاجاری و شاه آباد (غرب) است.همچنین دریای مازندران نیز اندوخته نفتی بسیاری را در خود نهفته‌است. نفت قم نیز در حال استخراج است. بیشترین معادن در حال بهره برداری در استان خراسان وجود دارد.

دیگر معادن مهم کشور عبارت‌اند از: معادن ذغال سنگ، کانیهای فلزی: طلا، منگنز، کرومیت، مس، سرب، روی، نیکل، کبالت، نقره، معدنی شیمیایی: گوگود، نمک، سنگهای تزئینی، شن و ماسه و اورانیوم.

صنایع
عمده‌ترین صنایع کشور عبارت‌اند از: صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، فولاد، نساجی، شیمیایی، غذایی، خودرو سازی، الکتریکی و الکترونیکی و... صنایع مهم دستی و خانگی و سنتی کشور عبارت‌اند از: فرش و قالی، گلیم و زیلو، منبت کاری، خاتم کاری و سفال سازی.

راه ها
راه‌ها و وسایط نقلیه نیز دارای اهمیت است. راه آهن سرتاسری ایران راه آهن تهران به مشهد راه آهن تهران به تبریز تهران به کاشان، راه آهن بندرعباس به تهران وراه آهن بندرعباس به سرخس که به تازگی بهره برداری رسید و راههای دیگری که در دست ساخت است. جاده‌های شوسه همه شهرهای را بهم مربوط می‌سازد. راه‌های کشتیرانی در دریای خزر، دریای عمان وخلیج فارس است. راههای هوایی میان اغلب کشورهای بزرگ جهان و شهرهای درجه اول ایران برقرار است.

اقتصاد
در ۳۰ سال گذشته جمعیت ۳۶ میلیونی ایران به ۷۰ میلیون نفر افزایش پیدا کرده و نخستین موج این نسل جدید به بزرگسالی رسیده‌است. بر اساس آمارهای رسمی نرخ بیکاری به ۲/۱۲ درصد رسیده‌است اما برخی کارشناسان رقم آن را ۲۰ درصد برآورد می‌کنند. محمد خاتمی رئیس جمهوری سابق می‌گوید «حضور سالانه ۷۰۰ هزار نفر به بازارکار معرف فشار شدیدی است که اقتصاد ایران ناگزیر به تحمل آن است.».

در دوره(۱۳۸۳ – ۱۳۵۳)، نرخ تورم گاه به ۷ درصد رسیده و گاه به مرز ۵۰ درصد نزدیک شده‌است و نرخ بیکاری زمانی ۳ درصد و زمانی بیش از ۱۶ درصد بوده در حالیکه در زمینه بدهی خارجی، این رقم برای مدت‌ها صفر بوده ولی گاه چنان افزایش یافته که دولت را با بحران بازپرداخت مواجه کرده‌است. خصوصی سازی، رهایی از اقتصاد متکی به نفت و همگام شدن با اقتصاد جهانی پیشنهادهایی است که از سوی تحلیلگران برای تثبیت اوضاع اقتصادی ایران مطرح می‌شود.

<<با تشکر >>